Trzecia część nocy

Okres hitlerowskiej okupacji. Michał (Leszek Teleszyński) w wiejskim dworku wraca do zdrowia po tyfusie. Są z nim rodzice, żona Helena (Małgorzata Braunek) i kilkuletni syn Łukasz. Pewnego ranka dworek zostaje zajęty przez kawalerzystów, którzy mordują chłopca, matkę i małżonkę Michała. Wdowiec wraz z ojcem (Jerzy Goliński) przenosi się do miasta, gdzie wstępuje do konspiracji. Podczas jednej z akcji zostaje postrzelony. Uciekając przed Niemcami, znajduje kryjówkę na klatce schodowej kamienicy. Zamiast niego hitlerowcy aresztują przypadkowego, podobnie ubranego mężczyznę. Po odejściu Niemców Michał odbiera poród żony aresztowanego, Marty (Małgorzata Braunek). Kobieta bardzo przypomina mu Helenę. Wkrótce młoda matka znika. Wbrew woli ojca Michał podejmuje jej poszukiwania. Odnajduje kobietę w przytułku prowadzonym przez zakonnicę Klarę (Anna Milewska), jego rodzoną siostrę. Matka i dziecko zajmują ten sam pokój, w którym Michał mieszkał kiedyś z żoną i Łukaszem. Mężczyzna nabiera przekonania, że Marta jest lustrzanym odbiciem Heleny. Próbuje zadbać o utrzymanie jej i dziecka. Wkrótce dowiaduje się, ze mąż Marty leży w szpitalu pod strażą. Michał, mimo że zakochał się w Marcie, chce go odbić. Uzyskuje na to zgodę swojego konspiracyjnego dowódcy, Ślepego (Leszek Długosz). Pełnometrażowy debiut Andrzeja Żuławskiego szokował widzów oryginalną strukturą narracji i barokowym przepychem inscenizacji, łączącym naturalizm z surrealistycznym wizjonerstwem. Wniósł też nową, odległą od tego, co proponowała "szkoła polska", interpretację okresu okupacji. Obraz otrzymał Nagrodę im. Andrzeja Munka, został także doceniony na festiwalach w Adelaide i Koszalinie.