Stańczyk

Stańczyk, nadworny błazen trzech polskich monarchów z dynastii Jagiellonów: Aleksandra, Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta, jest postacią owianą tajemnicą. Prawdopodobnie urodził się około 1480 roku, a zmarł około roku 1560. Chociaż dokładne nazwisko Stańczyka pozostaje nieznane, w źródłach nazywano go również Stasiem Gąską, co w tamtych czasach oznaczało błazna. Dokumenty z okresu jego życia są skąpe, ale wiadomo, że otrzymywał wyższe wynagrodzenie niż inni błaźni, co mogło świadczyć o szczególnej sympatii Zygmunta Starego. Epoka Zygmunta Augusta nie była już dla Stańczyka tak korzystna; często wspominał z tęsknotą poprzedniego króla, gdyż nie zyskał pełnego zaufania młodego władcy. Stańczyk słynął ze swoich wyjątkowych cech: był błyskotliwy, inteligentny i przenikliwy, potrafił odważnie bronić prawdy, a także wskazywać władcom ich błędy i niedociągnięcia. Choć uważany był za mędrca, jego rady i spostrzeżenia nie zawsze były doceniane. Postać Stańczyka zyskała nieśmiertelność również dzięki artystycznym dziełom Jana Matejki.